Muzykowanie orkiestr dętych na Spiszu ma wieloletnie tradycje sięgające początków XIX wieku. Rola tego ruchu jest nie do przecenienia. Stwarza on bowiem możliwości zagospodarowania czasu wolnego mieszkańców, jak również uświetnia uroczystości polityczne, kulturalne, społeczne i religijne. Orkiestry dęte działają głównie przy ochotniczych strażach pożarnych. Obserwuje się jednak coraz mniejsze zainteresowanie w kontynuowaniu tych tradycji przez ludzi młodych. Aby przeciwdziałać tej negatywnej sytuacji i zachęcić mieszkańców do muzykowania, partnerzy: Ochotnicza Straż Pożarna w Jurgowie i Miasto Spiska Biała podjęli się realizacji projektu polegającego na konfrontacji orkiestr dętych Spisza. Projekt miał na celu nawiązanie współpracy w zakresie kultywowania i rozwoju tradycyjnych orkiestr dętych polsko-słowackiego Spisza. Realizacja działań umożliwiła wymianę doświadczeń między orkiestrami, przygotowanie wspólnego repertuaru w tym opracowanie zapomnianych melodii. Zorganizowane w ramach projektu: wystawa, koncert prezentujący rezultaty warsztatów muzycznych oraz wydana publikacja „Dzieje Orkiestry Dętej z Jurgowa” w tym rozdział w języku słowackim poświęcony orkiestrze ze Spiskiej Białej, upowszechniły wśród mieszkańców i turystów dorobek orkiestr dętych z polskiej i słowackiej części Spisza. Konfrontacje amatorskich orkiestr dętych pokazały Polakom i Słowakom, zwłaszcza młodemu pokoleniu, podobieństwa i różnice występujące po obu stronach granicy. Zapoczątkowana tym projektem współpraca transgraniczna jest kontynuowana przez partnerów na podstawie porozumienia zawartego w dniu 29.09.2011 na spotkaniu podsumowującym projekt w Spiskiej Białej.
Główne działania zrealizowane w ramach projektu:
I. Remont 10 historycznych instrumentów muzycznych i zakup 8 nowych instrumentów muzycznych
Zakupione i wyremontowane w ramach projektu instrumenty umożliwiły powiększenie grona muzyków-amatorów działających w istniejącej od ponad 180 lat Orkiestrze Dętej z Jurgowa, do której należą zarówno Polacy jak i osoby narodowości słowackiej. Instrumenty były wykorzystywane w trakcie wszystkich działań projektowych.
II. Nabór i szkolenie młodych członków orkiestry w Jurgowie
27 stycznia 2011 roku przeprowadzono nabór nowych członków orkiestr. Do orkiestry Dętej w Jurgowie zgłosiło się 19 nowych członków (pozostało 12 osób). Do słowackiej orkiestry Spiska Biała przyjęto 3 osoby. Wyszkolenie młodych muzykantów pozwala na kultywowanie tradycji i wzbogacanie oprawy muzycznej imprez organizowanych na pograniczu polsko-słowackim (np. Orkiestra Dęta z Jurgowa corocznie bierze udział w Święcie Bożego Ciała w Wysokich Tatrach.
III. Przeprowadzenie 4 warsztatów muzycznych
Wspólne polsko-słowackie warsztaty muzyczne odbyły się w dniu 26.03.2011
r. i 27.08.2011 r. w Jurgowie oraz w dniu 30.04.2011 r. i 12.06.2011
r. w Spiskiej Białej. W trakcie warsztatów swoje kwalifikacje podniosło
50 osób w tym 14 kobiet i 36 mężczyzn. Na uroczystościach święta
miasta Spiska Biała, które odbyły się w dniu 12.06.2011 r. miał miejsce
pierwszy wspólny koncert orkiestr dętych biorących udział w projekcie.
Warsztaty w Spiskiej Białej połączone z pierwszym, wspólnym koncertem w dniu 12.06.2012 r.
IV. Organizacja wystawy historycznej związanej z działalnością tradycyjnych orkiestr dętych
W dniu 25.07.2011 r. w starej remizie w Jurgowie otwarto wystawę, na której zostały zaprezentowane historyczne fotografie dokumentujące historię orkiestry dętej z Jurgowa. Wśród eksponatów znalazły się również stare, obecnie już nie używane, zabytkowe instrumenty dęte. Każdy z licznie zwiedzających ekspozycję mógł zapoznać się z historią orkiestry czytając zamieszczone opisy. Wystawa trwała do dnia 17.09.2011 r. Wystawę odwiedziło ok. 1000 osób. Wśród odwiedzających wystawę byli również cudzoziemcy, głównie goście ze Słowacji.
V. Wydanie publikacji pt. Dzieje orkiestry dętej z Jurgowa
Publikacja w ilości 1000 egzemplarzy została wydana pod tytułem „Dzieje
Orkiestry Dętej z Jurgowa”. Wydawnictwo zawiera barwny opis historii
orkiestry od powstania, czyli od roku 1830, aż do współczesności.
Ksiązka została wzbogacona m.in. o zapis wspomnień członków orkiestry,
anegdoty z życia orkiestry, czy wykonywany repertuar. Całość bogato
ilustrowana jest fotografiami archiwalnymi oraz współczesnymi. Jeden
rozdział (w języku słowackim) poświęcony został orkiestrze dętej ze
Spiskiej Białej. Promocja książki odbyła się na wspólnym koncercie
finałowym w dniu 31 lipca 2011 r. przy scenie plenerowej w Jurgowie.
Pogięty bas
Jan Chowaniec „Tyborek” opowiadał jak pewnego dnia wracali z orkiestrą z jednej z sąsiednich miejscowości. Byli tam zaproszeni do gry na prymicjach. Ponieważ dzielił ich od domu spory kawałek drogi , orkiestra wsiadła na wóz. Z samego tyłu wozu usiadł Emil Martinczak grający w tamtym czasie na basie. Nie zdążył się jeszcze dobrze rozsiąść na swoim miejscu, gdy konie nagle ruszyły. Basista stracił równowagę i razem z instrumentem spadł na ziemię. Nic mu się nie stało, jednak instrument upadł tak niefortunnie, że lekko się przygiął. Basista specjalnie się tym nie przejął. Ponieważ bas należy do dużych instrumentów Emil Martińczak swobodnie wszedł do niego nogami, wyprostował wygięcie i jakby nigdy nic grał dalej /s, 93/.
VI. Wspólny koncert orkiestr dętych podsumowujący i prezentujący dorobek warsztatów muzycznych obu orkiestr
Koncert odbył się w niedziele 31 lipca 2011 r. w Jurgowie na scenie plenerowej. Orkiestry z Jurgowa (22 osoby) i Spiskiej Białej (14 osób) zaprezentowały wspólny repertuar melodii spiskich opracowany podczas wspólnych polsko-słowackich warsztatów muzycznych. W koncercie udział wzięła również zaproszona orkiestra dęta z Łapsz Wyżnych (15 osób). Na scenie zaprezentowało się również 12 najmłodszych muzykantów przyjętych do orkiestry w trakcie styczniowego naboru. Koncertu wysłuchało 600 osób. Wśród słuchaczy byli zarówno mieszkańcy jak i bardzo wielu przyjezdnych gości, Polaków i Słowaków.
VII. Spotkanie podsumowujące wspólne dokonania i efekty w trakcie realizacji projektu
Spotkanie odbyło się w dniu 29 września 2011 r. w Spiskiej Białej. Na spotkaniu dokonano podsumowania działań związanych z realizacją projektu, omówiono efekty i korzyści jakie partnerzy osiągnęli przy realizacji projektu. Przedstawiciele obydwu orkiestr polskiej i słowackiej wyrazili gotowość i wolę dalszej współpracy po zakończeniu projektu, co potwierdzone zostało podpisaniem porozumienia o dalszej współpracy.
Fotografie pochodzą z archiwum Beneficjenta.
Więcej informacji o projekcie znajdą Państwo na stronie: http://www.jurgow.com.pl/?q=node/93
