Piątek, 29 marca 2024 r.
Uwaga! Od  dnia 18.08.2016 r. obowiązuje zaktualizowany pakiet aplikacyjny dla I naboru mikroprojektów. Pakiet dostępny jest tutaj.

resetpowiększdrukuj

Mikroprojekt pt. "SĄDECKO-SPISKIE POGRANICZE-HISTORYCZNY TRAKT..."

2012-05-10

MIKROPROJEKT PT. "SĄDECKO – SPISKIE POGRANICZE – HISTORYCZNY TRAKT HANDLOWY WIODĄCY DOLINĄ RZEKI POPRAD”

BENEFICJENT: Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
PARTNERZY: Mesto Stará Ľubovňa
OKRES REALIZACJI:  01.11.2009 r. -31.10.2010 r.
ZREALIZOWANA WARTOŚĆ PROJEKTU: 46 141,19 €  w tym dofinansowanie z EFRR: 39 220,01 €

Pogranicze spisko-sądeckie było świadkiem wielu ważnych wydarzeń w dziejach polsko - słowackich, przemierzali te tereny królowie, miały tu miejsce ważne spotkania i decyzje zmieniające bieg historii, ponadto doskonale służyło wymianie towarowej, było łącznikiem pomiędzy Polską i Węgrami, a potem monarchią habsburską. W tym regionie bujnie rozkwitało też życie kulturalne, naukowe, monastyczne oraz twórczość z zakresu malarstwa, rzeźby, budownictwa sakralnego oraz aktywność lokacyjna wraz z urbanistyczno-budowlaną, której efektem są istniejące po dziś dzień miasta, a także dawne zamki.  Sprzyjało to rozwojowi rzemiosła, miast, dawało liczne prawne przywileje i immunitety królewskie i ożywiało region, gdzie osiedlały się liczne narodowości tworząc specyficzną na tym terenie mieszankę narodowościowo-kulturową będącą unikatem w skali tej części Europy.

Jak wskazują autorzy projektu tematyka sądecko-spiska po czasach zapomnienia jest w dniu dzisiejszym doskonałym polem do przypomnienia zarówno Polakom jak i Słowakom dawnych związków kulturowych, politycznych i gospodarczych jakie łączyły nas w czasach średniowiecza. Projekt stanowił właśnie tego rodzaju próbę ożywienia pamięci a zarazem ponownego zacieśnienia wzajemnych relacji na różnych obszarach. Z założenia projekt stanowił zespół wielu  przedsięwzięć o charakterze popularyzatorsko-naukowym oraz plenerowym, których zadaniem było zaprezentowanie wspólnej historii i wielokulturowości Spisko – Sądeckiego pogranicza, zamieszkiwanego przez różne grupy narodowościowe oraz wyznaniowe poprzez toczące się na przestrzeni dziejów kontakty handlowe. W ramach realizowanego projektu dokonano wielopłaszczyznowej analizy kultury ziemi Spisko – Sądeckiej z ujęciem lokalnych pętli tematycznych eksponujących unikalne wartości zakątków pogranicza (rzemiosła, kuchni, tradycji czy sztuki).  Inicjatywa Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu i Miasta Stara Lubovnia podkreśliła te wszystkie dziedziny życia, które i dziś mają niebagatelne znaczenie w budowaniu dziedzictwa europejskiego, w które wpisana jest historia obydwu narodów. Służyło to dalszemu rozwojowi wzajemnych relacji obydwu narodów, których losy historia splotła właśnie w tym miejscu. 

I. Legendy nowosądeckie
W kwietniu 2010 r. w Miasteczku Galicyjskim zrealizowano warsztaty teatralne dla dzieci i młodzieży w ramach zadania „O wielogłowym potworze czyli legendy sądeckie”. Aby utrwalić poznane treści legend – dzieci samodzielne wykonały kukiełki postaci z legend przy użyciu różnorodnych technik plastycznych (używając np. drewnianych łyżek czy rękawiczek).  W warsztatach wzięło udział 235 dzieci z 8 placówek dydaktycznych (5 przedszkoli, 3 szkoły podstawowe). W ramach działania ogłoszony został również konkurs plastyczny skierowany do najmłodszych – prace wykonane dowolną techniką plastyczną nawiązywać miały do treści sądeckich legend. Podsumowanie konkursu nastąpiło dnia 28 maja 2010 r. w Miasteczku Galicyjskim. Na konkurs plastyczny zgłoszonych zostało 121 prac  z 6 przedszkoli. W sumie w konkursie wzięło  udział 115 uczestników. Nadesłane prace można było oglądać w małej galerii w Miasteczku Galicyjskim do dnia 27 czerwca. 2010 r.



II.     Zamki na szlaku handlowym z Sądecczyzny na Spisz – kwerendy, warsztaty w terenie 
 28 maja 2010 r.  zrealizowana została konferencja naukowa pn. Zamki pogranicza sądeckiego. O latach świetności sądeckiego zamku za panowania dynastii Jagiellonów mówiła Maria Marcinowska z Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, zaś dr Piotr Wierzbicki skoncentrował się na zamku sądeckim ujętym w materiałach źródłowych w okresie staropolskim, w odniesieniu do wybranych twierdz pogranicza sądecko-spiskiego. Dr Krzysztof Moskal z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie skupił się na budowlach polskich nad Dunajcem i Popradem. Słowacy, będący współorganizatorem tej konferencji, przedstawili najnowszy stan badań o zamku w Kieżmarku i wiedzę, w świetle najnowszych badań o spiskich zamkach w dolinie Popradu. Pierwszy temat omówiła Marta Kucerova z Muzeum w Kieżmarku, a drugi - Miroslav Stevik z Muzeum w Starej Lubowni.  Na konferencji można było również dowiedzieć się, jak zmieniał się w Polsce ubiór na przestrzeni wieków. Zagadnienie to naświetliła dr Lucyna Rotter z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W konferencji uczestniczyło 105 osób z Polski i ze Słowacji.

  

W czerwcu 2010 r. odbyły się cztery wyjazdy terenowe m.in. do Niedzicy, Czorsztyna, Nowego Sącza Starej Lubovni, Podolińca, Dolnych Rużbachów, Rytra, Muszyny, Czchowa, Kieżmarku, Plavca, Spiskiej Soboty.  W każdych z warsztatów udział wzięło 20 osób z Polski i ze Słowacji. Wyjazdy terenowe dały możliwość stronie polskiej i słowackiej zaprezentowania i poznania wspólnej historii i wielokulturowości Spisko – Sądeckiego pogranicza, zamieszkiwanego przez różne grupy narodowościowe oraz wyznaniowe.
III.     Pokaz mody od XIII do XIX wieku i wystawa
Na potrzeby realizowanego mikroprojektu zakupiono 20 kompletów ubiorów z okresu od XIII w. do XIX w. Stroje prezentowane były w trakcie pokazu mody towarzyszącego wykładowi pani Lucyny Rotter, wystawy ubiorów historycznych zorganizowanej  w Miasteczku Galicyjskim,  warsztatów organizowanych przy wystawie „Sala Tortur”,  aranżacji wystawy „Sala tortur”, warsztatów teatralnych dotyczących legend sądeckich, imprez plenerowych: Turniej rycerski, Polska husaria – jako przykład osiągnięć staropolskiej sztuki wojennej oraz Jarmark rzemiosła i sztuki.

  

 

IV.    Rekonstrukcja sali tortur

Od 25 czerwca 2010 r. do 30 września 2010 r. dostępna była dla zwiedzających w podziemiach Domu Gotyckiego wystawa „Sala Tortur”. W ramach wystawy prezentowane były repliki narzędzi tortur, m. in.: madejowe łoże z zajączkami i kołowrotem, drabina z  kołowrotem, krzesło czarownic, wyciąg z kołowrotem i hakiem, skrzypce podwójne i pojedyncze,  dyby zbiorowe i pojedyncze, klatka hańby, koło do łamania, ruszt wraz z narzędziami, bocian, kocie łapy, kolczasty kołnierz, hiszpański but, widełki heretyków, kołyska judasza – łącznie 7 zestawów i 5 pojedynczych narzędzi. Na bazie wystawy zorganizowano dla osób zainteresowanych w dniach 29 i 30 czerwca 2010 r. oraz 20 i 22 września 2010 r.  warsztaty i inscenizacje  dotyczące sądu nad heretykiem i czarownicą. Wystawa miała na celu przybliżenie prawa karnego funkcjonującego w dawnej Polsce oraz sposoby jego egzekwowania w odniesieniu do czasów współczesnych.  Następnie wystawa pn. „Sala tortur” została wypożyczona partnerowi słowackiemu. 

     

    

V.     Imprezy: plany bitwy pod Grunwaldem oraz polska husaria - jako przykład osiągnięć staropolskiej sztuki wojennej

Dnia 17 lipca 2010 r. na Placu Kolegiackim zrealizowana została impreza plenerowa związana z wiktorią grunwaldzką. W tym samym dniu  na sądeckim rynku oraz w sąsiedztwie ruin zamku odbyła się rekonstrukcja XVII - wiecznych formacji konnych i pieszych połączona z  pokazem walki i uzbrojenia. Mieszkańcy Sądecczyzny i turyści (w tym Słowacy) będący odbiorcami imprezy mieli okazję uczestniczyć w pokazie pasowania na rycerza, oglądać obozowisko i pokazy walki formacji zbrojnych, a także następujące inscenizacje - Spotkanie z królem, Wędrowne Bestiarium oraz Spotkanie Jagiełły, Witolda i Krystyna z Kozichgłów. Dodatkowo można było posłuchać muzyki dawnej w wykonaniu zespołu ze Słowacji, wziąć udział w warsztatach tańców średniowiecznych czy obejrzeć pokaz strojów historycznych od XIII do XIX wieku.

               

   

 

VI.   
Jarmark rzemiosła i sztuki 
Kolejna impreza prezentująca rzemiosło i sztukę terenu pogranicza zrealizowana została 21 sierpnia 2010 r. w Miasteczku Galicyjskim w formie dawnego jarmarku „Jarmark rzemiosła i sztuki”. Tak pomyślana impreza w założeniu była okazją do spotkania z rzemieślnikami i rękodzielnikami z terenu pogranicza polsko – słowackiego. Podczas trwania jarmarku odbyły się prezentacje wyrobów rzemieślniczych i pokazy rękodzieła w wykonaniu słowackich i polskich wytwórców. Zaprezentowane zostały następujące rzemiosła: wyrób drewnianych łyżek, wyrób foremek do masła, wyrób kwiatów bibułkowych i serwet, pokaz lania świec, pokaz prania w ługu i odczynianie uroków, wyrób koronek klockowych, pokaz tkactwa, pokaz malarstwa na szkle, wyrób gontów, rzeźba, garncarstwo czy zielarstwo. Następnego dnia tj. 22 sierpnia 2010 r.  jarmark rzemiosła został zorganizowany przez partnera projektu po stronie słowackiej. W jarmarku uczestniczyli rzemieślnicy z Polski.

    

   

 VII.     Via Vinorum 
Od dnia 17 września 2010 r. do 30 listopada 2010 r. w Galerii Marii Ritter prezentowana była wystawa Via Vinorum. Wystawa ta, dotyczyła handlu winem na szlaku sądecko – spiskim. Na  20 planszach odwiedzający mogli zapoznać się z takimi zagadnieniami jak: kalendarium winiarstwa polskiego od średniowiecza do czasów współczesnych, odmiany winorośli, jak zmieniał się proces wytwarzania wina i przechowywania wina, czy święta związane z winobraniem.
 
   

VIII. Immunitety królewskie dla miast spiskich i sądeckich

Ostatnia z wystaw pn. „Immunitety królewskie dla miast spiskich i sądeckich” prezentowała dokumenty lokacyjne oraz przywileje handlowe (prawo składu, np.: wina, miedzi, stali czy soli, poboru mostowego, składowego, odpustów, jarmarku, przywileje zwolnienia od cła) dla miast spiskich i sądeckich leżących na szlaku handlowym wiodącym z Węgier do Polski takich jak: Stary Sącz, Nowy Sącz, Muszyna Piwniczna, Czchów, Grybów oraz 13 miast spiskich.  Wystawa dostępna była dla zwiedzających w Domu Gotyckim od 30 września 2010 r. do 30 listopada 2010 r.

 
 
IX.    Opracowanie publikacji pt. Szlak spisko-sądecki

Publikację wydano w 3.000 egzemplarzy (1 500 egz. w polskiej wersji językowej oraz 1 500 egz. w  słowackiej wersji językowej). Autor książki,  bazując na materiałach źródłowych, opisuje w ujęciu historycznym kontakty między ziemią sądecką a Spiszem, na których intensywność oprócz stosunków politycznych, wpływały także stosunki gospodarcze. 

 

X.
     Opracowanie strony internetowej www.trakthistoryczy.sacz.pl


 
Fotografie pochodzą z archiwum Beneficjenta.   
Więcej informacji o projekcie znajdą Państwo na stronie: http://www.trakthistoryczny.sacz.pl/